بخش چهارم: بلاک چین و فعالیت کشتی ها
تاثیر بهره گیری از بلاک چین در کشتیرانی
از بلاک چین به عنوان بزرگترین تحول در حمل و نقل بعد از پیدایش کانتینر یاد می کنند. این نشان دهنده دو واقعیت است: اول اینکه صنعت حمل و نقل دنیا به این فن آوری روی خوش نشان داده و دوم اینکه در همین مدت کوتاهی که محصولات مختلف مبتنی بر بلاک چین در بخش حمل و نقل و لجستیک مورد بهره برداری قرار گرفته، اثر قابل توجهی از خود به جای گذاشته است. به این معنی که متصدیان و متولیان این صنایع به خوبی متوجه مزایای استفاده از این فن آوری در بخش های مختلف فعالیت خود شده اند.
صنعت کشتیرانی به دلیل پیچیدگی تراکنش ها، تعداد زیاد اشخاص دخیل در زنجیره حمل، انباشت اسناد و مدارک و بطور کلی وضعیت ناکارآمدی که دارد، می تواند به بلاک چین به چشم عاملی برای صرفه جویی در زمان و هزینه نگاه کند. در سه یادداشت قبلی به آشنایی با بلاک چین، تاثیر آن در زنجیره حمل و مزایای استفاده از آن در اسناد حمل پرداختیم. آنچه در این یادداشت مورد بررسی قرار می گیرد، تاثیر استفاده از بلاک چین در فعالیت شناورهاست که در قالب چند بخش توضیح داده می شود.
۱. مکان یابی دقیق کشتی: هر فعالیتی که در رابطه با محموله یا شناور انجام شود، اطلاعات آن در بلوک ثبت شده و بین افراد ذینفع یا دخیل در زنجیره حمل به اشتراک گذاشته می شود. این فعالیت می تواند پهلو گرفتن کشتی در یک بندر باشد یا تخلیه کانتینر و یا تغییر دمای کانتینر یخچالی یا حتی وضعیت آب و هوا. مجموع این اطلاعات به صورت آنی و زنده در بلوک های مربوطه ثبت می شود. در نتیجه از مجموع اطلاعاتی که به واسطه تراکنش ها و فعالیت ها در دفترکل قرار می گیرد، مکان دقیق کشتی به صورت همزمان برای افرادی که مجاز به دسترسی باشند قابل رویت است.
۲. کاهش زمان روند اداری حمل: بخشی از زمانی که صرف ارسال یک محموله می شود به دلیل زیاد و طولانی بودن مراحل جمع آوری اطلاعات و پردازش داده هاست. بلاک چین تمام این فرایند را به یک مرحله تبدیل می کند و ادامه فعالیت ها به صورت خودکار انجام می شود. جزئیات مورد نظر در بلوک ها ثبت شده و بلوک های متصل به یکدیگر، صحت این جزئیات را ارزیابی و تایید یا رد می کنند. این مزیت باعث می شود که مدت زمان حمل تا ۴۰٪ کاهش پیدا کند.
۳. جلوگیری از تاخیر در تحویل و معطلی کشتی: استفاده از بلاک چین می تواند باعث حذف ارتباطات یک-به-یک و یا استعلام های مختلف شده و سرعت بیشتری به پروسه حمل ببخشد. زمانی که اسناد فروش، حمل و پرداخت در یک بلوک ذخیره شده باشد و دسترسی به آنها در زمان کوتاهی ممکن باشد، طرفین بدون نیاز به استعلام و گذشت زمان تا دریافت پاسخ، می توانند اطلاعات مورد نیاز خود را از بلوک دریافت کنند. برای مثال بار به بندر مقصد می رسد، فروشنده (فرستنده) و گیرنده کالا در بلوک مشاهده می کنندکه بار رسیده. به وسیله قرارداد هوشمندی که در بلوک وجود دارد، پرداخت به فرستنده انجام می شود و کالا تحویل می شود. کالا به موقع تخلیه شده و هزینه دموراژ بر دوش گیرنده تحمیل نمی شود. اگر بلوک اسناد پرداخت گیرنده (خریدار) را تایید نکند، فرستنده مطلع می شود و کالا هم تحویل نمی شود. در نتیجه ترتیب دیگری برای فروش کالا اتخاذ می شود.
۴. استفاده بهینه از ظرفیت کشتی: با توجه به سرعت بالای ثبت اطلاعات و جمع شدن آنها در دفترکل، مشخص است که کشتی چه میزان از بار خود را تخلیه کرده و چه میزان ظرفیت بارگیری دارد. بنابراین قبل از رسیدن به بندر بارگیری و یا بندر مقصد، اشخاصی که قصد استفاده از خدمات کشتی را دارند می توانند ظرفیت موجود و دقیق کشتی را ملاحظه کرده و اقدام به ثبت درخواست نمایند.
۵. تسریع در روند تخلیه و بارگیری: با ثبت اسناد و قراردادها در بلوک های مختلف و تایید خودکار آنها، زمان کمتری صرف استعلام از منابع یا افراد مختلف می شود و حذف همین روند وقت گیر باعث سرعت بخشیدن به عملیات فیزیکی بارگیری، بارچینی و تخلیه می شود.
۶. شفافیت عملکرد: گفتیم که وقایع به صورت لحظه ای در بلوک ها ثبت می شود. صحت این وقایع با زیرساختی که در بلاک چین تعریف شده تایید می شود و درنتیجه درصد ورود اطلاعات نادرست به دفترکل بسیار اندک است. از جمله این اطلاعات می توان به اتفاقاتی که در طول حمل یک محموله پدید می آید اشاره کرد. اینکه وضعیت دریا یا آب و هوا چه تغییراتی داشته، آیا در طول مسیر دریانوردی انحرافی صورت گرفته و دلیل آن چه بوده، سرعت حرکت کشتی، وضعیت بارچینی و قرارگرفتن محموله و مسائلی از این قبیل. دسترسی افراد مجاز به دفترکل متشکل از بلاک چین شامل تمام این اطلاعات می شود و درنتیجه شفافیت کامل عملکرد کشتی و متصدی حمل را به دنبال دارد.
در یادداشت بعدی به بلاک چین و کاربرد آن در کانتینر و عملیات کانتینری می پردازیم.
دکتر کورش مجدزاده خاندانی
دپارتمان حقوق بازرگانی بین المللی و سرمایه گذاری خارجی
