قراردادهای ورزشی

قراردادهای ورزشی

قراردادهای ورزشی در ایران موضوعی است که کمتر به آن پرداخته شده و چالش هایی را هم به همراه داشته است. مسائل حقوقی مرتبط با ورزش همواره یکی از مهم‌ترین بخش‌های ورزش کشور بوده است. در سال‌های اخیر و با افزایش پرونده‌های بین‌المللی در ورزش ایران، به ویژه در عرصه فوتبال، که تاکنون متأسفانه خسارات مالی و غیرمالی هنگفتی را برای ورزش کشور به دنبال داشته است، ضرورت توجه به ابعاد حقوقی ورزش و به طور کلی حقوق ورزشی دو چندان گشته است. زیرا در خصوص قوانین ورزشی و قواعد حاکم بر قراردادهای ورزشی شناخت و آگاهی کافی وجود نداشته و معمولا اهالی ورزش پس از بروز اختلافات به دنبال شناخت اصول حاکم بر قرارداد ورزشی می‌افتند.

 ضرورت تنظیم دقیق قراردادهای ورزشی مانند اکثر روابط اجتماعی به موضوع آگاهی اشخاص از حقوق و تعهدات، مسئولیت هایشان و روشن شدن جایگاه حقوقی آنها در مقابل سایر اشخاص بازمی گردد.

 ماهیت قراردادهای ورزشی را می توان مشابه قرارداد اجاره انسان دانست و به همین جهت از موقت به حساب می آید. با وجود تمام شباهت هایی که بین قراردادهای ورزشی و قراردادهای اجاره انسان وجود دارد این دو از حیث قانون حاکم تا حدی متفاوت هستند و قراردادهای ورزشی بیشتر در پرتو حاکمیت قوانین خاص قرار دارند.

از سوی دیگر چون در قراردادهای ورزشی نیز مانند سایر قراردادهای کار، اجرای کار به تبعیت شخصی از شخص دیگر صورت می پذیرد حقوق کار تا جایی که مخالفت آشکار با ماهیت این قرارداد نداشته باشد  بر این دست از عقود حاکم است؛ اما چیزی که واضح است مرجع حل و فصل اختلافات در قرارداد ورزشی تابع قانون کار نیست. از سوی دیگر حمایت های قانون کار از کارگران نیز در ورزش اعمال نمی شود.

شرایط لازم  برای صحت قرارداد :

در هر قرارداد باید عنوان، موضوع، طرفین، مدت، مبلغ، محل تنظیم، محل انجام تعهد، شرایط و تعهدات طرفین، حق فسخ، هزینه انجام موضوع قرارداد مشخص شود. برای صحت هر قرارداد باید قصد و رضایت طرفین، بالغ، عاقل و رشید بودن طرفین معامله، اهلیت طرفین، مالیت داشتن مورد معامله، مشروع بودن جهت معامله محرز باشد.

مصادیق قراردادهای ورزشی:

۱-قرارداد بازیکنان: قرارداد بازيکن، شامل بندهای ويژه ای است که آن را از ساير قراردادهای شغلی متمايز می کند و اين ناشی از ماهيت منحصر به فرد ورزش است. در بيشتر ليگ های حرفه ای ورزش، تيم ها را ملزم می سازند که از قراردادهای استاندارد بازيکن در موقع استخدام آنان استفاده کنند. همچنين می توان توافقاتی در خصوص جوايز، اضافه حقوق، محدوديت ها، شيوه مسافرت (زمينی يا هوايی بودن) و کيفيت هتل محل اقامت و … انجام داد. یک نکته مهم اینکه طبق مقررات فیفا هیچ بازیکنی نمی تواند قراردادش را بیش از پنج سال تنظیم کند.

۲-قرارداد مربیان: رابطه کارفرما- کارگر بين يك تيم يا موسسه با مربی، مشابه رابطه معمول کارفرما- کارگر در دنيای تجارت است. قرارداد مربيان تاحدی مشابه استخدام است و در آن، ماهيت کار، طول مدت استخدام و حقوق و دستمزد مشخص شده است. با اين حال، برخلاف قرارداد ورزشکاران، قرارداد مربيان به ويژه افراد مطرح و صاحب نام دارای بندهای مستقل و منحصر به فردی است.

۳- قرارداد پزشکان ورزشی: اغلب در فعاليت ورزشی حرفه ای، دانشگاهی و دبيرستانی نياز است که پزشك حضور داشته باشد. بروز آسيب ديدگی در رقابت های ورزشی اجتناب ناپذير است، از اين رو تشخيص و درمان سريع آن توسط پزشك واجد شرايط، اهميت زيادی دارد. پزشکان استخدام شده، پيمانکاران مستقل هستند و در نتيجه، طرف استخدام کننده براساس اصول مسئوليت نيابتی، مسئوليتی را بر عهده نخواهد داشت. در واقع قرارداد پزشك، نوعی استخدام است که از ضوابط و شرايط خاصی برخوردار است.

۴-قرارداد کارمندان: کارگر در زمينه های مختلفی چون مسئوليت فردی، ماليات، بيمه، حقوق بازنشستگی و اخراج (برکناری) با پيمانکار مستقل متفاوت است. از اين رو، شناخت تفاوت ميان اين دو، اهميت زيادی دارد. اگر اثبات شود که رابطه کارفرما- کارگر وجود داشته است، اقدام کارمندان موجب می شود طرف استخدام کننده مسئول هرگونه آسيب ديدگی و زيان شناخته شود. از اين رو، بسياری از استخدام کنندگان برای اطمينان از اينکه در چنين موقعيت هايی بر اساس اصول مسئوليت نيابتی مقصر شناخته نمی شود، به گونه ای قرارداد را تنظيم می کنند که کارمندان، پيمانکار مستقل شناخته شوند.

5-قرارداد اماکن ورزشی: هنگاميکه يك باشگاه ورزشی آماتور یا تيم حرفه ای دارای زمين يا استاديوم نباشد، لازم است برای اجاره آن، قراردادی منعقد کند. علاوه بر چگونگی استفاده از اماکن (زمان بندی بازی ها، زمين های تمرين، رختکن، پارکينگ و مانند اينها)، شيوه کاری اسپانسرهای مالی و تبليغات، بايد به موارد ديگری چون ميزان اجاره، شيوه پرداخت و خدمات ويژه ای که توسط مالك اماکن ارائه می شود توجه شود.

6- قراردادهای بازاريابی و اسپانسرشيپ: در قراردادهای بازاريابی و اسپانسرشيپ نيز همانند ساير قراردادها؛ طرفين، محدوديت های زمانی، تعهدات طرفين و شروط آنها ذکر می شود. این توافق، خواه بين يك شرکت و بازيکن باشد يا بين يك شرکت و رويدادی ورزشی، توافقی الزام آور است که هريك از طرفين ملزم به رعايت تعهدات خود در آن هستند. واضح است که بايد زبان قرارداد در موارد مختلفی چون تعهدات هر يك از طرفين در شرايط غيرقابل پيش بينی، مانند اختلاف کاری، بلایای طبيعی، آسيب ديدگی بازيکن يا ورشکستگی اسپانسر، دقیق و شفاف باشد.

نکاتی که بهتر است ورزشکاران در قراردادهای خود به آنها دقت کنند:

1-میزان پاداشی که با پیروزی حق دریافت آن را دارید ذکر کنید.

2-زمان پرداخت پاداش ها و حق الزحمه را به دقت مشخص کنید.

3-حق درخواست وام را ذکر کنید.

4-نحوه دریافت دستمزد، نحوه افزایش دستمزد بعد از یک سال فعالیت و تعدیل حق به وضوح تعیین شود.

5-شرط کسر دستمزد به دلیل باخت یا عدم کسب نتیجه مطلوب قابلیت اجرایی ندارد.

6-در قراردادها دقت کنید تا همه قسمت ها پر شده باشد و برگه یا قسمتی را سفید امضا نکنید.

7-علی الاصول قراردادهای ورزشی در سه نسخه امضا می شود که یک نسخه متعلق به ورزشکار است؛ آن را دریافت کنید.

8-قرارداد را در حضور مدیرعامل باشگاه و بعد از او امضا کنید.

9-شرط فسخ قرارداد را به دقت بررسی کنید و با قوانین مطابقت دهید.

10-جزئیات هم قابلیت ذکر در قرارداد را دارند مثلا می توانید در مورد تامین پوشاک، لوازم ورزشی، محل اسکان و… از باشگاه مطالباتی داشته باشید.

پیشنهادات:

نظام اداری و مالی ورزش قهرمانی و حرفه‌‌ای کشور فاقد ضابطه مشخص و مدون قانونی به‌ویژه در حوزه منابع و مصارف مالی است. علی‌رغم افزایش هزینه‌‌‌ها و درآمدهای فدراسیون فوتبال، نتایج کسب شده فوتبال ایران در راهیابی به جام جهانی، المپیک و نتایج تیم ملی در جام‌‌‌ ملت‌‌‌های آسیا و همچنین نتایج باشگاه‌‌‌ها در لیگ قهرمانان آسیا سیر نزولی دارد. با  بررسی وضعیت قراردادها و وجود پرونده های متعدد تیم فوتبال ایران در یک دهه اخیر پیشنهاد شده است:

1-تا تمامی فدراسیون‌‌‌ها و باشگاه‌‌‌های ورزشی که دارای صورت‌‌‌های مالی منفی هستند یا دارای بدهی مالیاتی می‌‌‌باشند از جذب مربیان و بازیکنان خارجی منع شوند و همچنین تمامی قراردادهای فدراسیون‌‌‌ها و باشگاه‌‌‌های ورزشی با مربیان و بازیکنان و کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی خارجی صرفاً پس از تأیید دفتر حقوقی وزارت ورزش و جوانان رسمیت دارد، در غیر این صورت تصرف غیرقانونی در اموال عمومی تلقی می‌‌‌گردد.

2-وزارت ورزش و جوانان، کمیته‌‌‌های ملی المپیک و پارالمپیک با همکاری فدراسیون‌‌‌های ورزشی مکلف به تدوین قراردادهای تیپ برای حوزه‌های گوناگون ورزش هستند و هرگونه انعقاد قرارداد توسط نهادهای مزبور و زیرمجموعه‌های آنها باید برمبنای آن انجام شود ضمن آنکه هرگونه کمک مالی به فدراسیون‌‌‌ها صرفاً پس از تقدیم و انتشار عمومی صورت‌‌‌های مالی حسابرسی شده قبلی و مبادله موافقتنامه فی‌مابین طرفین انجام شود.

3-وزارت ورزش و جوانان برای قراردادها سقف مالی تعیین نماید و قرارداد بالاتر از سقف معین شده ممنوع شود و در صورت احراز تخلف توسط باشگاه، پرداخت‌کننده و دریافت‌کننده به دو برابر مبلغ پرداخت شده جریمه گردند و از پاداش‌هایی که توسط بازیکنان باشگاه‌ها و تیم ملی دریافت می‌شود مستند به ماده (119) قانون مالیات‌های مستقیم، مالیات اضافی اخذ شود.

4- قراردادهای بازیکنان و مربیان صرفاً به‌صورت ریالی منعقد گردد و ‌صورت مالی باشگاه‌ها و فدراسیون فوتبال طبق استانداردهای مربوط اعم از کلیه دریافت‌ها، پرداخت‌ها و پاداش‌ها ثبت و به‌صورت شفاف اعلان عمومی شود.

دربخش خصوصی اصل برحاکمیت اراده طرفین بوده و قراردادهای خصوصی باید بر مبنای توافق طرفین صورت گیرد. در قراردادهای ورزشی علاوه بر رعایت شرایط انعقاد قرارداد باید در راستای حفظ نظم عمومی ضوابط فدراسیون مربوط نیز رعایت شود. از حیث قوانین و مقررات حاکم، غالب مقررات حاکم بر قرارداد ورزشی، آیین نامه های مصوب فدراسیون های ورزشی هستند. قرارداد باعث ایجاد تعهد برای طرفین می شود به عبارت دیگر تا وقتی قرارداد منعقد نشود و رابطه ای میان فعالان ورزشی برقرار نگردد، بسیاری از مسائل مطرح در حقوق ورزشی موضوعیت پیدا نمی کند. به لحاظ اصول حقوقی، وضعیت بازیکنان و نحوه ارتباط آنها با باشگاهها، با معیار ارائه شده برای تشخیص کارگر از غیرکارگر مطابقت می کند و می توان آنها را کارگر محسوب نمود، اما بسیاری از ابزارهای حمایتی قانون کار؛ مانند حداکثر ساعات کار، حداقل دستمزد، بازنشستگی و … در قراردادهای ورزشی و در روابط بازیکنان و باشگاهها اعمال نمی شود.

نگارش: ماندانا باقری