چک صیادی
کسب و کارهای گوناگون به دلیل عدم دسترسی به نقدینگی لازم در معاملات تجاری خود، از خرید و فروش مدت دار و یا اصطلاحاً نسیه‌ای بهره می برند. چک یکی از اسناد تجاری رایج در ایران است که انجام این دست از معاملات را تسهیل می نماید. با وجود اینکه قانون چک به دفعات و مقاطع زمانی مختلفی اصلاح شده بود، اما باز هم مشکلاتی را برای فعالان اقتصادی به وجود آورده بود.
سامانه صیاد که مخفف (سامانه صدور یکپارچه الکترونیکی چک) در بیست و هشتمین روز از شهریورماه 96 با حضور اعضای شورای پول و اعتبار در ساختمان بانک مرکزی رونمایی شد.
«قانون اصلاح قانون صدور چک» نیز در تاریخ ۱۳ آبان سال ۱۳۹۷ در قالب ۱۱ ماده توسط مجلس شورای اسلامی تصویب شد و در ۲۳ آبان همان سال به تأیید شورای نگهبان رسید.
پس از گذشت دو سال از تصویب قانون جدید صدور چک ، بانک مرکزی در بخشنامه‌ای صدور چک بانکی در وجه حامل و همچنین پشت‌نویسی و ظهرنویسی چک را بر اساس قانون جدید از ۲۱ آذر ۹۹ ممنوع اعلام و بیان کرد که هر گونه نقل و انتقال چک باید در سیستم یکپارچه بانک مرکزی (سامانه صیاد) ثبت و اعلام شود. همچنین، از ۲۰ دی ۱۳۹۸ صادرکنندگان و دریافت کنندگان می‌توانند به صورت اختیاری فرآیندهای ثبت، تائید و انتقال را در سامانه صیاد از طریق نرم افزارهای موبایل مورد تأیید بانک مرکزی، انجام دهند.
طبق ماده ۲۱ مکرر قانون ((اصلاح قانون صدور چک))، چک‌های جدید تنها از طریق ثبت در سامانه صیاد اعتبار خواهند داشت و صادرکننده مکلف است تاریخ، مبلغ و هویت ذی‌نفع را علاوه بر درج بر روی چک، در سامانه صیاد نیز وارد کند. گیرنده نیز در زمان تحویل چک جدید، موظف است به سامانه صیاد مراجعه کرده، با کنترل و تطبیق اطلاعات ثبت شده در سامانه با متن سند در اختیار، مراتب تائید دریافت چک را اعلام کند.
همچنین صدور چک‌های جدید در وجه حامل ممنوع بوده و حتی در سامانه صیاد نیز امکان صدور آن در وجه حامل به صورت سیستمی وجود ندارد. در زمان انتقال نیز ظهرنویسی (پشت نویسی) چک در سامانه صیاد انجام می‌پذیرد و دارنده چک نیز چنانچه قصد انتقال آن به شخص ثالث را داشته باشد، لازم است هویت گیرنده جدید را در سامانه صیاد درج کند.
شایان ذکر است که، چک‌های جدید بدون ثبت در سامانه صیاد قابلیت پردازش در شبکه بانکی را نداشته و بانک‌ها از پرداخت وجه چک جدید ثبت نشده در سامانه یاد شده خودداری خواهند کرد.
مزایای چک صیادی
از جمله مزایای چک صیادی موارد ذیل می باشد:
- غیرحضوری بودن دریافت دسته چک
- رفع مشکل جعل و کاهش ریسک جعل برگه چک
- استعلام آنلاین اعتبار صاحبان حساب و صاحبان امضاء
- عدم ارائه دسته چک به افراد دارای سوء عملکرد و بد حساب
- افزایش اعتبار این دست از اسناد تجاری، با بررسی کامل و دقیق سوابق درخواست کننده.
- حذف قدرت شعب در صدور دسته چک.
اشخاص دارای صلاحیت دریافت دسته چک عبارت اند از:
- اشخاص حقیقی (افراد)
- حداقل دو سال از افتتاح حساب جاری ایشان گذشته باشد.
- محل کار مشتری دائمی بوده و دارای ملکی باشد.
- در طی یک سال گذشته چک های صادره پرداخت کرده باشد.
- سپرده بلند مدت دارای مبلغ ۵۰ میلیون ریال داشته باشد و شش ماه از مدت زمان افتتاح آن سپری شده باشد.
- اشخاص حقوقی (شرکت ها)
- از ابتدای فعالیت آن باید حداقل ۱۰ سال گذشته باشد.
- یک سال از مدت حساب جاری گذشته باشد.
- در طی ۱۰ سال بیشتر از ۲ بار آدرس قانونی خود را تغییر نداده باشند.
- ملک دائمی در مالکیت داشته باشند.
- اشخاص حقوقی غیر دولتی لازم است یک سپرده بلند مدت با اعتبار ۵۰۰ میلیون ریال داشته باشند که حداقل ۶ ماه از داشتن حساب جاری گذشته باشد و یک سالی به سر رسید آن مانده باشد.
مراحل درخواست دسته چک
- مراجعه به بانک مورد نظر
- استعلام از شخص متقاضی توسط بانک
- رفع سوء اثر از چک های برگشتی گذشته (در صورت سفید نبودن وضعیت استعلام)
- افتتاح حساب جاری در بانک مورد نظر
- معرفی فرد معرف به بانک
- ارایه درخواست به بانک
- دریافت دسته چک از بانک
چگونه باید چک را در سامانه صیاد ثبت کنیم؟
طبق قانون جدید، ابتدا باید در بانکی که در آن حساب دارید احراز اهویت شده باشید. احراز هویت با معرفی شماره سیم کارتی که به اسم خودتان باشد و دریافت رمز پویا و دسته چک از بانک انجام شده است. شما چه صادرکننده باشید و چه دریافت‌کننده، باید اطلاعات را در سامانه ثبت کنید. از راه‌های زیر می‌توانید این کار را انجام دهید:
- نرم افزار موبایل بانک‌ها یا نرم افزارهای مجاز پرداخت
- اینترنت‌بانک‌ها یا همان بانکداری الکترونیک هر بانک
- مراجعه حضوری به شعب بانکی (مختص افرادی که به اینترنت دسترسی ندارند)
- ارسال پیامک (این روش هنوز اجرایی نشده است)
نگارش: ماندانا باقری
