انتخابات آمریکا، نفت و ایران
بازار نفت در صدر بازارهایی است که از مدت‌ها پیش از انتخابات تاریخی ۲۰۲۰ ریاست‌جمهوری امریکا به‌شدت روند این انتخابات و ترکیب ساختار سیاسی آینده آمریکا را رصد و با تحولات آن به‌ویژه در روزهای پس از انتخابات در شکل نوسان قیمت همراهی کرده است.
به گزارش شانا، بازارهای جهانی به‌ویژه بازار نفت در هیچ دوره‌ای به اندازه دوره ترامپ از دولت آمریکا و سیاست‌های نفتی آن متأثر نبوده است. سیاست‌های غیرمتعارف ترامپ در بازار نفت در شکل توسعه و افزایش تولید نفت نامتعارف (شیل)، کنار گذاشتن تعهدهای زیست‌محیطی و افزایش تولید نفت آمریکا و به‌طور کلی توسعه صنعت نفت آمریکا با هدف افزایش اشتغال در ایالات متحده، بازار نفت را به‌شدت دچار نوسان کرد و زمینه حرکت قیمت از ۷۰ دلار برای هر بشکه تا منفی ۳۸ دلار به ازای هر بشکه را فراهم کرد که موضوعی بی‌سابقه در بازار نفت بود.
این نوسان شدید حتی در سیاست‌های نفتی دولت ترامپ در عرصه بین‌المللی و در مقابل رقبای نفتی به‌ویژه سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) هم دیده می‌شود. ترامپ تا پیش از همه‌گیری ویروس کرونا، مواضع سخت و تقابلی در برابر اوپک و اوپک پلاس در پیش گرفت، اما پس از همه‌گیری کرونا تقابل به سوی همکاری با اوپک آن هم با هدف جلوگیری از سقوط قیمت نفت را در پیش گرفت. به این اقدام‌های تحریم گسترده و شدید عرضه نفت ایران و ونزوئلا را که به‌طور عمده با هدف باز کردن جایی برای ورود نفت آمریکا بود باید افزود. افزون بر این آغاز جنگ تجاری با چین و دیگر قدرت‌های نوظهور به نبود تعادل در بازار نفت کمک کرد و سبب به هم خوردن عرضه و تقاضا در بازار در نتیجه کاهش رشد اقتصادی چین، همچنین به هم خوردن روند سرمایه‌گذاری و برنامه‌های توسعه‌ای در کشورهای تولیدکننده نفت شد. مجموع این سیاست‌ها و اقدام‌هایی که متأثر از سیاست‌های هیجانی، ماجراجویی‌های شخصی و رفتارهای یکجانبه و کاسب‌کارانه ترامپ و دولت او بود به بی‌ثباتی و تزلزل بازار نفت و فقدان امکان سرمایه‌گذاری‌های برنامه‌ریزی‌شده در حوزه تولید نفت منجر شد.
خروج ترامپ از کاخ سفید و بازگشت ساختار سیاسی آمریکا از مسیر متفاوت چهار سال گذشته به مسیر عادی دهه‌های اخیر برای بازار نفت هم نویدبخش افزایش ثبات و تعادل خواهد بود. سیاست‌های اعلامی بایدن نسبت به بازگشت ایالات متحده به تعهدهای بین‌المللی اعم از تعهدهای محیط زیستی داخلی و بین‌المللی، بازگشت به برجام و رفع تحریم‌های نفتی ایران و ونزوئلا، امکان مصالحه با چین و دیگر قدرت‌های نوظهور همچنین کنار گذاشتن سیاست‌های یکجانبه در حوزه‌های مختلف، زمینه ایجاد تعادل در بازار نفت و ثبات نسبی در قیمت‌ها می‌شود. افزون بر این، سیاست‌های دولت بایدن می‌تواند منجر به توسعه و تحرک دوباره بخش‌های انرژی‌های تجدیدپذیر شود که از گردش مالی بالایی در آمریکا و دیگر کشورهای توسعه‌یافته برخوردار است. فارغ از سیاست‌های اعلامی، استقبال جهانی از پیروزی بایدن و به عبارت دقیق‌تر شکست ترامپ تأثیر روانی بالایی در بازارهای جهانی و از جمله بازار نفت خواهد داشت. بی‌گمان بازار جهانی نفت، چشم انتظار بازگشت نفت ایران خواهد بود.
به‌طور طبیعی مانند ماه‌های منتهی به اجرای برجام و رفع تحریم‌های نفتی ایران در سال ۹۴ بعضی از کشورهای نفتی مانند عربستان سعودی و حتی روسیه در برابر بازگشت ایران کارشکنی کنند، اما با توجه به برنامه‌ریزی‌ها برای افزایش تولید و اجرای طرح‌های توسعه‌ای در حوزه افزایش ضریب برداشت نفت از میدان‌های نفتی و به مرحله تولید رسیدن طرح‌های توسعه‌ای میدان‌های جدید به‌ویژه میدان‌های مشترک، ایران با رفع تحریم‌ها زودتر و سریع‌تر از دوره قبل (سال ۹۴) به بازار نفت بازگردد و بازارهای خود را پس گیرد.
به‌طور طبیعی از هم‌اکنون کشورهای تولیدکننده نفت در قالب اوپک و اوپک پلاس همچنین به‌صورت یکجانبه باید تمهیدهای لازم را برای بازگشت نفت ایران به بازار به لحاظ مدیریت و مهار آثار منفی بر قیمت‌ها اتخاذ کنند. بازگشت ایران به بازار نفت از این منظر که بازار و فعالان آن را از بلاتکلیفی خارج کرده به تعادل بازار و امنیت بیشتر بازار جهانی نفت کمک می‌کند. چنانکه بیان شد به لحاظ سخت‌افزاری صنعت نفت ایران آمادگی بازگشت هرچه سریع‌تر به بازارهای جهانی نفت را دارد، اما مسئله مهم آن است که سیاست خارجی ایران با بهره‌گیری از فرصت ایجادشده، زمینه‌های سیاسی و دیپلماتیک این بازگشت و رسیدن ایران به حق واقعی خود را ایجاد کند.
علیرضا سلطانی
(منبع: روزنامه اعتماد)
