فارم اوت
، قراردادی است که یک طرف تعهد می کند قسمتی از منافع قراردادی خود را انتقال می دهد تا شخص ثالث در مقابل دریافت پول و منافع، تامین مالی کرده و در سود و زیان شریک شود. قراردادهای فارم اوت در زمینه اکتشاف، مشارکت در تولید، خدمات و امتیاز منعقد می گردد. به عنوان مثال شرکت ملی نفت ایران یک قراردادی را با پیمانکار در زمینه حفاری و اکتشاف منعقد می کند و این پیمانکار صاحب منافعی ناشی از قرارداد می شود. در این میان پیمانکار اصلی با کسب اجازه و تایید شرکت ملی نفت ایران، قراردادی را با طرف ثالث منعقد کرده و قسمتی از منافع خود را به آن انتقال می دهد به شرط آنکه طرف ثالث در تامین مالی و سود و زیان این قرارداد شریک شود. نکته مهم این است قرارداد منعقد شده مابین پیمانکار اصلی و پیمانکار ثالث باید طبق قرارداد پایه باشد.
فارم اوت در مراحل مختلف اکتشاف، توسعه و تولید صنعت نفت منعقد می گردد: در مرحله اکتشاف، طرف ثالث باید فعالیت های اکتشافی محول شده را با حفر حداقل چاه هایی که مدنظر پیمانکار اصلی است انجام دهد. البته پیمانکاراصلی بعد از مرحله اکتشاف، ترجیح میدهد قرارداد فارم اوت را، با حق استرداد منافع منتقل شده به طرف ثالث امضا کند و در مقابل طرف ثالث متمایل است میادینی را که دقیق مکان یابی کرده است توسعه دهد. در مرحله توصیفی، طرف ثالث متعهد است، تا تجاری بودن یا نبودن و همچنین حفاری چندین چاه را با زمین شناسی خاص انجام دهد. در مرحله توسعه که همواره میدان تجاری بوده و می توان آن را گسترش داد، به این صورت دارنده میدان اصلی ترجیح می دهد قراردادی برای تامین مالی انعقاد کند که منفعت خالص را انتقال ندهد بنابراین با شرکت هایی که علاقه مند به شراکت هستند فارم اوت منعقد می گردد.
در قراردادهای فارم اوت حتما باید بین سرمایه گذاری طرف ثالث که منافع به او انتقال داده شده و محلی که این سرمایه هزینه شده و سهم الشرکه ارتباط منطقی وجود داشته باشد. همچنین هرگونه قراردادی که مابین پیمانکار اصلی و طرف ثالث منعقد می گردد برای سهم الشرکه، همان چیزی مدنظر قرار می گیرد که طبق قرارداد، پایه و اهداف دو طرف است یعنی اگر فقط برای این قرارداد منعقد شده که طرف ثالث در ارزیابی و اکتشاف چاه سهم الشرکه دریافت کند، طرف ثالث نمی تواند ادعای سهم الشرکه در حفاری منتهی به تولید کند. مهم ترین مسئله در قراداد فارم اوت این است که، اگر طرف ثالث یک خارجی باشد حتما باید موافقت دولت میزبان، که یکی از شروط اساسی قرارداد پایه فارم اوت است لحاظ شود در غیر این صورت قرارداد از حیث اعتبار ساقط می گردد.
اغلب، فارم اوت را با قراردادهای عملیات مشترک هم عرض می دانند، در حالی که عملیات مشترک اولاً به شکل یک کنسرسیوم متشکل از اعضا هست که سهم الشرکه خود را از قبل داشته و فقط قراردادی برای مدیریت یا اجرای پروژه منعقد می کنند. ثانیاً اعضای کنسرسیوم هر یک به اندازه سهم الشرکه خود و تشریفات قراردادی تامین مالی می کنند و می توان قرارداد عملیات مشترک را، هم پیش از انعقاد قرارداد، هم بعد ازفارم اوت منعقد کرد.
منبع: Analyzing Oil and Gas Farmout Agreements, John S. Lowe
دکتر محمدحسین حیدرپور
