انرژی های تجدیدپذیر
با بررسی تعاریف حقوق بین الملل از انرژی تجدیدپذیر و تجدیدناپذیر به این نتیجه میرسیم که علت تقسیم انرژی ها به تجدیدپذیر و تجدیدناپذیر در جهان این است که انرژی های تجدید ناپذیر روزی به پایان رسیده و به شدت مخرب محیط زیست هستند. در حالی که منابع خورشیدی، بادی، برقی، آبی و زمین گرمایی انرژی های تجدیدپذیر هستند به دلیل اینکه هرگز به پایان نمی رسند و با محیط زیست سازگارند.
اغلب انرژی های تجدیدپذیر را با انرژی های نو، هم عرض می دانند در حالی که با هم متفاوت هستند. همچنین ناگفته نماند که مصداق هر دو یکی است ولی رابطه آن ها با هم عموم و خصوص مطلق است یعنی تمام منابع انرژی نو در حقیقت انرژی تجدید پذیرند، اما تمام منابع انرژی تجدیدپذیر، منابع انرژی نو به شمار نمی روند.
پیرامون اصول بین الملل و انرژی های تجدیدپذیر به اعلامیه استکهلم و اعلامیه ریو و رویکرد گات درباره انرژی تجدیدپذیر می پردازیم. طبق اصل 21 اﻋﻼﻣﻴﺔ اﺳﺘﻜﻬﻠﻢ، ﻛﺸﻮرﻫﺎ طبق ﻣﻨﺸﻮر ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻠﻞ ﻣﺘﺤﺪ و اﺻﻮل 21 ﺣﻘﻮق ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻞ، ﺣﻖ ﺣﺎﻛﻤﻴﺖ ﺑﺮاي ﺑﻬﺮه ﺑـﺮداري از ﻣﻨـﺎﺑﻊ طبیعی ﺑـﺎ در ﻧﻈـﺮ ﮔـﺮﻓﺘﻦ ﺳﻴﺎﺳﺖﻫﺎي زﻳﺴﺖﻣﺤﻴﻄﻲ ﺧـﻮد را دارﻧـﺪ و ﻫـﻢ ﭼﻨـﻴﻦ فعالیت هایی که در محدوده حاکمیتی خود انجام می دهند نباید به محیط زیست سایر کشورها و مناطقی که خارج از حاکمیت این کشور است، لطمه بزند. همچنین مطابق اصل 2 اعلامیه ریو حق حاکمیت دولت ها بر منابعشان با در نظر گرفتن سیاست های زیست محیطی و توسعه ای ملی و مسئولیت دولت ها در کنترل فعالیت های واقع در قلمروشان به منظور پیشگیری از صدمات زیست محیطی فرامرزی است. اﻧﺮژي در رواﺑﻂ ﺗﺠﺎري ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ از اﻫﻤﻴﺖزیادی ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ . اما ﺳﺎزﻣﺎن تجارت جهانی به بحث انرژی ﻣﺸﺨـﺼاً نپرداخته اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺳﺒﺐ بروز ﻣﺸﻜﻼﺗﻲ در زﻣﻴﻨﺔ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﻘﺮرات ﻣـﺮﺗﺒﻂ ﺑـﺎ ﺗﺠـﺎرت ﻛـﺎﻻ و ﺧﺪﻣﺎت در ﺑﺨﺶ اﻧﺮژي ﺷﺪه است. یکی از راهکارهای عملی سازمان جهانی تجارت در برخورد با کالاهای مرتبط با انرژی تجدیدپذیر که پس از بروز اختلافات در نظر گرفت، انجام مذاکرات در خصوص انعقاد موافقت نامه بین المللی در زمینه کالاهای زیست محیطی است. در 18 ژوئیه 2014، هجده کشور به نمایندگی از 46 عضور سازمان جهانی تجارت مذاکرات مربوط به حذف تعرفه تعدادی از محصولات مرتبط با محیط زیست از قبیل توربین های بادی و صفحه های خورشیدی را آغاز کرده اند. این دسته از محصولات انرژی های تجدیدپذیر، قابلیت نیل به اهداف حمایت از محیط زیست و جو کره زمین و تولید هوای پاکیزه ، بهبود انرژی و مبارزه با آلودگی صوتی را برخوردارند. این موافقت نامه ها قطعاً به بهبود شرایط بازار این دسته از محصولات خواهد انجامید.
با توجه به این نکته که محیط زیست به منزله مصادیق حقوق بشر در اسناد بین الملی است و سوخت های فسیلی، به دلیل انتشار گازهای گلخانه ای عامل اصلی گرم شدن کره زمین اند و انرژی تجدیدپذیر یک منبع انرژی پاک است و باعث کاهش آلودگی می شود، در حال حاضر حقوق بین الملل تعهد معینی برای توسعه پایدار به دولت ها تحمیل نکرده است. در حالی که در توافق اتحادیه اروپا در سال 2009 کشور های عضو موظف شدند 20 درصد از مجموع انرژی تولیدی را از منابع انرژی تجدیدپذیر تامین کنند که همین امر نشان می دهد تعهدات استفاده از انرژی های تجدیدپذیر، مغایر با اصل حاکمیت ملی بر منابع کشورها نیست.
رقیه اصغری
دپارتمان حقوق انرژی(نفت، گاز و پتروشیمی)
