ثبت شعبه شرکت‌های خارجی در ایران
تاریخچه روند اعطای مجوز ثبت شرکت های خارجی در ایران به موجب قانون ثبت شرکت ها مصوب 15/3/1310 برمی گردد و طبق ماده ۳ این قانون، از تاریخ اجرای آن برای اینکه هر شرکت خارجی بتواند به وسیله شعبه یا نماینده به امور تجارتی یا صنعتی یا مالی در ایران مبادرت نماید، باید در مملکت اصلی خود، قانونی شناخته شده و در اداره ثبت اسناد تهران به ثبت رسیده باشد.
ایران پس از پیروزی انقلاب اسلامی و تدوین قانون اساسی مورخ ۱۳۵۸ به دلیل خاطرات ناخوشایندی که از دخالت بیگانگان به خصوص درمورد شرکت های بین المللی در جریان اقتصادی در اذهان مردم وجود داشت، برای جلوگیری از وقایع مشابه گذشته، در اصل ۸۱ قانون اساسی مقرر نمود: ((دادن امتیاز تشکیل و مراحل ثبت شرکت ها و مؤسسات در امور تجارتی و صنعتی و کشاورزی و معادن و خدمات به خارجیان مطلقا ممنوع است.))
اصل فوق الذکر در عمل مشکلات زیادی را ایجاد کرد، زیرا اکثر کشورهای جهان به منظور برطرف کردن حوایج خود خصوصا در زمینه های صنعت و تکنولوژی، محتاج یاری سایر کشورها هستند و ایران نیز مستثنی از این قاعده نمی باشد. بنابراین، مقرر گردید اداره ثبت، جهت رفع این مشکل بر اساس اظهارنظر شورای نگهبان، تنها زمانی مبادرت به ثبت شرکت خارجی (شعبه یا نماینده) نماید که قبلا با یکی از ادارات یا نهادهای دولتی قراردادی منعقد کرده باشد و لذا فقط شرکت های خارجی که با دولت جمهوری اسلامی ایران طرف قرارداد هستند را می توان به ثبت رسانید.
با توجه به وضعیت اقتصادی جهان و اشتیاق خارجی ها به حضور در کشور ایران، دولت مدتی بعد، لایحه «اجازه ثبت شعبه یا نمایندگی شرکت های خارجی را تقدیم مجلس شورای اسلامی نمود و النهایه، قانون اجازه ثبت شعبه یا نمایندگی شرکت خارجی در تاریخ 21/08/1376 به تصویب مجلس شورای اسلامی و شورای نگهبان قانونی اساسی رسید.
هيات وزيران در جلسه مورخ 11/1/1378 به استناد تبصره ماده واحده قانون اجازه ثبت شعبه يا نمايندگي شركت هاي خارجي مصوب 1376، آيين نامه اجرايي قانون اجازه ثبت شعبه يا نمايندگي شركت هاي خارجي را تصويب نمود، برخی مواد مهم این آیین نامه ذیلا خواهد آمد:
ماده 1- شركت هاي خارجي كه در كشور محل ثبت خود، شركت قانوني شناخته مي شوند، مشروط به عمل متقابل در كشور متبوع خود، مي توانند براي فعاليت در ايران در زمينه هاي زير براساس مقررات اين آيين نامه و ساير قوانين و مقررات مربوط نسبت به ثبت شعبه يا نمايندگي خود اقدام نمايند:
1- ارايه خدمات بعد از فروش كالاها يا خدمات شركت خارجي .
2- انجام عمليات اجرايي قراردادهايي كه بين اشخاص ايراني و شركت خارجي منعقد مي شود.
3- بررسي و زمينه سازي براي سرمايه گذاري شركت خارجي در ايران
4- همكاري با شركتهاي فني و مهندسي ايراني براي انجام كار در كشورهاي ثالث.
5- افزايش صادرات غيرنفتي اسلامي ايران.
6- ارايه خدمات فني و مهندسي و انتقال دانش فني و فناوري.
7- انجام فعاليتهايي كه مجوز آن توسط دستگاه هاي دولتي كه به طور قانوني مجاز به صدور مجوز هستند، صادر مي گردد. از قبيل ارايه خدمات در زمينه هاي حمل و نقل ، بيمه و بازرسي كالا، بانكي ، بازاريابي و غيره .
ماده 2- شعبه شركت خارجي، واحد محليِ تابع شركت اصلي است كه مستقيما وظایف و موضوع شركت اصلي را انجام مي دهد. فعاليت شعبه در محل، تحت نام و با مسئوليت شركت اصلي خواهد بود.
ماده 3- شركتهاي خارجي متقاضي ثبت شعبه در ايران موظفند اطلاعات و مدارك زير را به همراه درخواست كتبي خود به اداره كل ثبت شركت ها ارايه نمايند.
1- اساسنامه شركت ، آگهي تاسيس و آخرين تغييرات.
2- آخرين گزارش مالي تاييد شده.
3- گزارش توجيهي حاوي اطلاعات مربوط به فعاليتها و تبيين دلايل و ضرورت ثبت شعبه در ايران ، تعيين نوع و حدود اختيارات و محل فعاليت شعبه ، برآورد نيروي انساني ايراني و خارجي مورد نياز، و نحوه تامين منابع وجوه ارزي و ريالي براي اداره امور شعبه.
ماده 4- نماينده شخص حقيقي يا حقوقي است كه براساس قرارداد نمايندگي ، انجام بخشي از موضوع و وظايف شركت طرف نمايندگي را در محل بر عهده گرفته است. نمايندگي شركت خارجي ، نسبت به فعاليتهايي تحت نمايندگي که در محل انجام مي پذيرد، مسئوليت خواهد داشت.
تشخیص اینکه شرکتی ایرانی است یا خارجی چندان مشکل نیست. شرکت هایی که در ایران تشکیل بشوند و مرکز اصلی آن ها در ایران باشد، ایرانی و سایر شرکت ها خارجی هستند. البته هرگاه شرکت در خارج تشکیل شود، ولی مرکز اصلی اش در ایران باشد نیز شرکت ایرانی است.
اظهارنامه ثبت شعبه شرکت های خارجی
مطابق نظامنامه اجرای قانون ثبت شركت ها، اظهارنامه باید به زبان فارسی نوشته شده و حاوی نکات ذیل باشد:
1-نام کامل شرکت
2- مرکز اصلی شرکت و آدرس صحیح آن
3-نوع شرکت از سهامی و تضامنی و مختلط و غیره
4-تابعیت شرکت
5-مقدار سرمایه شرکت در تاریخ تقاضا
6-آخرین بیلان مشروط بر اینکه قوانین جاریه و یا عرف تجاری مملکت اصلی شرکت و یا اساسنامه خود شرکت انتشار بیلان را مقرر کرده باشد.
7-در چه محل و در چه تاریخ و در نزد کدام مقام صلاحیتدار شرکت تقاضا کننده مطابق قوانین مملکت اصلی خود ثبت شده است.
8- شعب آن در کدام یک از نقاط ایران موجود است.
9-شرکت به چه نوع امر صنعتی یا تجاری یا مالی در ایران مبادرت می کند.
10- نماینده عمده شرکت در ایران کیست و اگر چند نماینده مستقل دارد نمایندگان مستقل در ایران چه اشخاصی هستند.
11-اسم و آدرس صحیح شخص یا اشخاصی که مقیم در ایران بوده و برای دریافت کلیه ابلاغات مربوطه به شرکت صلاحیت دارند.
12-تعهد به اینکه همه ساله یک نسخه از آخرین بیلان شرکت را در صورتی که بیلان مزبور مطابق فقره ششم این ماده قابل انتشار باشد به اداره ثبت شرکت ها و مالکیت صنعتی بدهد.
هر شرکت خارجی، یک پرونده در ثبت شرکت ها خواهد داشت. اداره ثبت شرکت ها پس از وصول اظهارنامه و ضمائم مربوطه، آن را تحت شماره ی ردیف، در دفتر مخصوص ثبت شرکت های خارجی ضبط خواهد کرد و صفحاتی را برای هرگونه تغییر یا تاسیس شعب، سفید باقی خواهد گذاشت.
نگارش: زهرا ایزدی فر
